Rechter

Voor de tijdelijke leider van het volk Israël, zie Rechters.

Een rechter is iemand die rechtspreekt. Meestal wordt met het woord rechter een magistraat van de rechterlijke macht bedoeld. De rechter is wettelijk verplicht een oordeel uit te spreken over een concreet geschil, dat hem voorgelegd wordt. Daarbij houdt de rechter rekening met:

• de wet
• de rechtspraak (of jurisprudentie)
• de algemene rechtsbeginselen
• de rechtsleer (of doctrine)
• de gewoonte

Voor de consumenten van het recht is het belangrijk te weten dat het recht breder is dan alleen de wet. Dienaren der wet (dienders) kijken alleen of de wet wordt gevolgd en daarom is het vaak voor een betrokkene wenselijk een proces-verbaal aan de rechter voor te leggen.

Iemand kan ook als (scheids)rechter of arbiter optreden bij een geschil, maar bij arbitrage moet de uitspraak alsnog aan de rechterlijke macht worden voorgelegd om een executoriale titel (oftewel "uitvoerbare titel", zoals in België meer gangbaar), (in dit geval een exequatur), te krijgen. Alleen dan zal men wie het oordeel betreft, kunnen dwingen dat oordeel te volgen. In veel landen maakt men een onderscheid tussen zittende en staande magistratuur. Rechters horen dan bij de eerste categorie. Een rechter bij een hogere rechtbank wordt in sommige landen raadsheer (conseiller) genoemd (ook voor vrouwen).