Nagroda Nobla

Nagroda Nobla
	; Dyplom Nobla z 1911 dla Marii Skłodowskiej-Curie
Nagroda za	fizyka; chemia; fizjologia lub medycyna; literatura; pokojowa; ekonomia;
Przyznający	Królewska Szwedzka Akademia Nauk, Instytut Karolinska, Akademia Szwedzka, Norweski Komitet Noblowski, Bank Szwedzki
Państwo	Szwecja
Lokalizacja	Sztokholm, Oslo
Pierwsze rozdanie	1901
Ostatnie rozdanie	2023
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Nagroda Nobla – wyróżnienie przyznawane od początku XX wieku za wybitne zasługi dla ludzkości: naukowe, literackie lub w działaniach na rzecz pokoju. Zostało ustanowione ostatnią wolą fundatora – Alfreda Nobla, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu. Początkowo było przyznawane w pięciu dziedzinach, jednak w latach 60. ustanowiono dodatkową nagrodę z ekonomii. Laureaci są wyłaniani corocznie, choć zdarzały się lata bez wyróżnionych. Są nimi osoby żyjące, najwyżej trzy w każdej z dziedzin, nie licząc przypadków, kiedy nagrodę pokojową otrzymują całe instytucje.

Nagroda Nobla nie była pierwszym wyróżnieniem tego typu – już w XVIII wieku brytyjskie Towarzystwo Królewskie (ang. Royal Society) ustanowiło Medal Copleya dla naukowców, a równolegle przyznawano odznaczenia państwowe jak polski Order Orła Białego za rozmaite zasługi. Mimo to Nagroda Nobla jako pierwsza skupiła się na różnych obszarach działalności cywilnej oraz została wyróżnieniem najsłynniejszym i najbardziej prestiżowym, m.in. przez swoją rekordową wysokość pieniężną. Była inspiracją dla innych laurów, mających ją dopełniać przez docenienie innych obszarów działań – jak matematyka, astronomia, biologia, nauki o Ziemi, informatyka, technika, filozofia, teologia, muzyka, sztuki wizualne czy te osiągnięcia w fizyce teoretycznej, które nie spełniają kryteriów noblowskich.

Laureatka tej nagrody to noblistka, a laureat – noblista. Ich liczba w danej instytucji, państwie lub narodowości bywa używana jako miara prestiżu takich grup, np. do tworzenia rankingów uczelni.