Muga

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

As mugas, buegas^[1] o güegas, son as ringlas que se trazan en os cabos d'un país y que lo desalpartan d'o u d'os países vecíns, amugando asinas o territorio en o que se puede exercer a sobiranía de cada cual. Cada país tien l'autoridat de desichir a las demás nacions que no invadan o suyo territorio (amugato por as mugas); ye dicir, de desichir que os estaus foranos s'abstiengan d'actuar y ficar-sen en o suyo territorio.

Toz os países d'o mundo tienen o nombre d'estaus, estaus que la suya caracteristica principal ye a sobiranía; ye dicir, en a facultat d'establir y exercer a suya autoridat d'a maniera en que lo creigan convenient.

Ta que o exercicio d'a sobiranía por parti d'os estaus no siga perchudiciosa ta atras nacions, se creigan mugas en partis de tierra, augua y aire.

As mugas, a lo contrario de lo que muitas vegadas se creye, no se creyan nomás cuan bi ha tierra de por meyo, pos existen diferents menas de mugas: aerias, territorials, fluvials, maritimas y en os lacos.

Isto quiere dicir que, en muitos casos, a muga d'un país con atro no se troba definida nomás an bi ha tierra, pos en bels casos ixa división se efectua emplegando ríos, mars, ecetra.

O caso d'a muga aeria ye emplegata ta poder controlar os cielos d'o país (un avión que deseye pasar por os cielos d'un estau alleno a aquel d'an procede ha de demandar autorización, de lo contrario lo gubierno de dito estau puede considerar que o suyo espacio aerio ye estando invadiu, lo que puede conducir a decisions que pueden arribar a escatumbar l'aeronau).

1. ↑ (es) Mariano Peralta Horte: Ensayo de un diccionario aragonés-castellano, 1853, ISBN 978-1168692238, p.29